De afgelopen maanden heb ik vaak de vraag gekregen hoe het kan dat het opeens beter met mij gaat. Zaten de dokters er afgelopen mei dan zo ontzettend naast of was het echt een wonder van boven? Beiden niet.. Ik denk zeker niet dat de dokters er naast zaten wat betreft mijn zeer zwakke conditie en de situatie toen en het is ook niet Gods wonder. Natuurlijk voelt het voor mij wel alsof er een wonder gebeurd is, maar dan meer in de vorm van een allerlaatste redmiddel (naast mijn eeuwige doorzettingsvermogen). Een wonderpil dus eigenlijk. Helaas geen credits voor een wonder van boven, maar voor mij toch een heel speciaal 'wondermedicijn' waar ik erg dankbaar voor ben. Ik realiseer mij dat ik in mijn blogs over de ernstige, heftige ziekenhuisopname en de periode erna weinig over dit medicijn heb geschreven. In de roes van alle emoties en alles wat er met mij gebeurd is in korte tijd heb ik jullie nooit echt uitgelegd wat Orkambi precies is, wat het doet en wat het bij mij heeft gedaan. Om jullie dat beter te laten begrijpen ga ik dat nu uitleggen.
Wat is Orkambi en hoe werkt het?
Orkambi is een geneesmiddel dat wordt gebruikt voor het behandelen van Cystic Fibrosis bij
patiënten van 12 jaar en ouder die een genetische mutatie hebben die de F508del-mutatie wordt
genoemd. Deze mutatie treft het gen voor een eiwit dat 'cystische fibrose transmembraanconductieregulator' (CFTR) wordt genoemd en dat betrokken is bij het reguleren van de
aanmaak van slijm en spijsverteringssappen.
Cystic Fibrosis is een erfelijke ziekte die ernstige effecten op de longen en het spijsverteringsstelsel
heeft. De ziekte beïnvloedt de cellen die slijm en spijsverteringssappen aanmaken. Bij Cystic Fibrosis worden de afscheidingen dik en veroorzaken ze verstopping. Ophoping van dikke en kleverige
afscheidingen in de longen veroorzaakt ontsteking en langdurige infectie. In de darmen leidt de
verstopping van de buizen van de alvleesklier tot een vertraagde spijsvertering en een slechte groei.
Cystic Fibrosis wordt veroorzaakt door mutaties in het CFTR-gen. De mutaties verlagen het aantal
CFTR-eiwitkanalen op het celoppervlak of hebben een negatieve invloed op hoe ze werken. Deze
kanalen worden gebruikt om ionen (geladen atomen en moleculen) in en uit de cellen te transporteren.
Wanneer de kanalen gebreken vertonen, kunnen slijm en spijsverteringssappen abnormaal dik en
kleverig worden.
Een van de werkzame stoffen in Orkambi, lumacaftor, verhoogt het aantal CFTR-eiwitten op het
celoppervlak, terwijl de andere werkzame stof, ivacaftor, de activiteit van het gebrekkige CFTR-eiwit
verhoogt. Dit maakt het transport van ionen door de kanalen weer normaal, waardoor de
afscheidingen minder dik worden.
Bron: EMA
Resultaten van studies naar Orkambi
In twee hoofdstudies onder 1108 patiënten van twaalf jaar en ouder met Cystic Fibrosis die in beide
kopieën van het CFTR-gen de F508del-mutatie hadden, is aangetoond dat Orkambi werkzaam was bij
het verbeteren van de longfunctie. In de studies werd Orkambi vergeleken met placebo (een
schijnbehandeling), die beide aan de gebruikelijke therapie van de patiënten werden toegevoegd. De
belangrijkste maatstaf voor de werkzaamheid was gebaseerd op een verbetering in het percentage
voorspeld FEV1 van patiënten, een graadmeter voor hoe goed de longen werken.
Resultaten uit de eerste studie toonden aan dat na 24 weken behandeling patiënten die Orkambi
gebruikten, een gemiddelde verbetering in FEV1 hadden die 2,41 percentagepunten hoger was dan bij
patiënten die placebo kregen. In de tweede studie bedroeg dit cijfer 2,65.
Behandeling met Orkambi leidde ook tot een verlaging in het aantal exacerbaties (opvlammingen)
waarvoor ziekenhuisopname of behandeling met antibiotica nodig is. In het algemeen werd het aantal
opvlammingen met 39% verlaagd in vergelijking met placebo.
Bron: EMA
Starten met Orkambi
20 april 2016 was de dag dat ik mocht starten met mijn eerste dosis Orkambi. Nu ik dit schrijf ben ik al 6 maanden een trotse gebruiker van Orkambi! Op dat moment was ik zo zwak dat ik het niet lang meer vol zou houden op de manier hoe het ging. Het was het allerlaatste middel dat ze nog konden proberen om mij wat op te krikken en stabiel te maken/houden tot een mogelijke transplantatie (was toen de intentie). Ik had toch helemaal niets meer te verliezen, dus proberen kon altijd. De dokters hadden geen idee hoe het bij mensen met zo'n slechte conditie als mij zou gaan uitpakken. Het middel was nieuw (nog steeds niet op de markt in NL) en net uit alle trials. De trials worden natuurlijk niet gedaan op patiënten zoals ik (zonder enige reserves), maar op patiënten die nog een marge hebben in longfunctie (50% of hoger). Er was dus weinig onderzoek gedaan in situaties vergelijkbaar met de mijne. De verwachtingen waren daarom ook laag en risico's waren er natuurlijk ook, maar hopen kan altijd. Ik moest namelijk ook met een paar medicijnen stoppen, wat erg spannend was. Tevens zijn er verhalen uit Amerika, waar het medicijn al op 1 juli 2015 op de markt kwam, die gemixt zijn. De ene patiënt ervaart het echt als wondermiddel (een groot deel gelukkig), de andere patiënt is er slechter van geworden en een andere categorie merkt eigenlijk weinig/geen verschil. Net als bij CF zelf, werkt dus ook Orkambi bij iedereen anders.
Wat doet Orkambi bij mij
Met de kennis dat het de eerste paar weken heel heftig kon worden door de extreme bijwerkingen zoals heftige benauwdheid, kortademigheid en chest tightness ben ik eraan begonnen. De eerste 2 tot 3 weken voelde ik mij flink beroerd. Het was inderdaad een hel waar ik eerst doorheen moest. Ik at 2 weken bijna niets en had dus ook weinig tot geen energie. Daarnaast was ik extreem benauwd, kokhalsde ik 's ochtends vroeg veel rottig slijm op, had ik verhoging, last van m'n buik en algehele malaise.
Na ongeveer een maand bezig te zijn met Orkambi kwam er een kentering en ging ik eindelijk de vruchten ervan plukken. Het begon met eten. Ik kreeg mijn eetlust langzaam terug, waardoor ik meer at. Daardoor kwam ik weer wat aan en kreeg ik meer energie. Zo sterkte ik aan en elke keer ging het een stapje beter. Nadat ik meer energie kreeg, kon ik weer wat meer uit mijn stoel. Ik kon eerst beter zitten, daarna wat meer in huis lopen. Ook was ik minder benauwd waardoor de zuurstof zelfs iets lager kon en hoestte ik minder. Daarnaast merk ik gaandeweg nog wat andere veranderingen zoals het (nacht)zweten waar ik totaal geen last meer van heb. Eerst had ik wel eens periodes dat ik zo extreem zweette dat mijn kussen in mijn bed doorweekt was, zelfs als ik hem 's nachts omdraaide kwam het erdoorheen. Ook waren mijn pyjama en haar zeiknat alsof ik gezwommen had. Echt niet normaal heftig en vies. Tevens heb ik nu vaker een natte neus. Waarschijnlijk werkt mijn neusslijmvlies nu beter en is mijn neusslijmvlies vochtiger en minder taai. Ten slotte waren mijn bloedsuikerwaarden ook een stuk beter, niet meer zulke hoge pieken!
Langzaam maar zeker kon ik ook weer naar buiten. Eerst kon ik weer m'n rolstoel besturen en daarna kon ik zelfs weer ritjes maken in mijn scootmobiel. Ik kon en kan nu weer genieten van alles en weer veel leuke dingen ondernemen, zoals je op mijn blog hebt kunnen zien. Ik heb voor mijn gevoel weer wat extra lucht en energie. Zoveel zelfs dat ik sinds begin september weer in mijn eigen huis woon na een half jaar bij mijn ouders en in het ziekenhuis te hebben gelogeerd! Daar geniet ik intens van :) Wel heb ik natuurlijk nog altijd hulp nodig bij veel dingen, maar ik kan weer redelijk zelfstandig wonen, ontbijt/lunch maken, douchen en aankleden!!
Kortom: Orkambi is de reden dat ik hier nu nog zit en deze blog kan typen..
Eerste controle na ruim 3,5 maand Orkambi
We hadden na mijn ontslag in mei te horen gekregen dat ik eigenlijk niet meer voor controle hoefde te komen en ik werd aan de huisarts overgedragen, maar nu het zo onverwachts beter met mij ging moest ik toch maar weer op controle komen. 9 augustus was het zover. De uitslagen waren positief! Mijn longfunctie was weer op het niveau van februari 2016, wel 16% dat was zelfs 1% hoger dan in februari en dat was de laatste keer dat ik had geblazen (toen alles nog stabiel was). Dus dat was al goed nieuws. Daarna bleek ook dat mijn CO2 waardes in mijn bloed significant gedaald waren. Dat was ook positief en ik hoefde alleen 's nachts nog aan de kapbeademing. In de hoop dat Orkambi mij stabiel zou houden ben ik toen ook weer begonnen met afbouwen van de prednison, omdat op dat moment mijn IGE waarden heel gunstig waren. Zo goed waren ze in jaren niet geweest.
Controle na 4,5 maand Orkambi
Een maand na de laatste controle mocht ik alweer op controle komen. Mijn bloeduitslagen van de eerste controle bleken ook goed en al mijn organen functioneerden gelukkig nog goed. Mensen die Orkambi gebruiken moeten goed hun leverwaarden in de gaten laten houden, want Orkambi kan vooral bij de lever problemen geven. Gelukkig is dat bij mij niet het geval. Deze controle was vooral een gesprek richting de toekomst. Hoe nu verder? Omdat ik heel wat spanning had voor het gesprek, raakte ik in paniek tijdens het longfunctie blazen (knijper op je neus.. je kent het wel), waardoor ik ermee ben gestopt op 14%. Gelukkig zijn cijfers in mijn situatie niet zo heel belangrijk. Meer wordt er gekeken naar hoe ik mij voel. Ik voelde mij nog steeds goed! En de vraag: wat nu, als ik zo stabiel blijf met Orkambi, hoe zit het dan met alles rondom longtransplantatie? Afgesproken werd dat ik eerst verder ging met afbouwen van prednison en dat we daarna verdere stappen zouden zetten richting een herbeoordeling en een nieuw gesprek in Groningen om de kans op slagen zo groot mogelijk te maken.
Controle na 5,5 maand Orkambi
Het afbouwen lukte niet verder dan 25 mg (waar ik weer 2 weken doodziek van was), maar ik heb het geprobeerd en daar heb ik nu vrede mee. Helaas kan Orkambi alleen mij niet helpen om het gemis van prednison te compenseren. Ik werd meteen flink benauwder en kortademiger. Mijn kwaliteit van leven die ik eindelijk weer had gevonden, was in 1 klap weer verdwenen leek het. Bij de controle is dan ook afgesproken dat ik op 30mg blijven zitten, want daarmee functioneer ik het best en is het voor mij het comfortabelst. Ook werd mijn CO2 waarde weer gemeten. Die was iets hoger dan de vorige keer, maar dit is ook een momentopname en ik heb daar nu geen klachten van. Dus dat was gelukkig goed. Daarnaast had ik mijn bloedsuikerwaarden een dag bijgehouden en die waren voor mijn doen prima en dat zonder enige insuline! Nu ik al zo'n 5 maanden stabiel ben, durven we de volgende stap aan te gaan en dat is een herbeoordeling voor de wachtlijst voor nieuwe longen, een nieuw gesprek in Groningen, wat weer heel erg spannend is..
Goedkeuring en vergoeding Orkambi in Nederland
Ik mag heel erg dankbaar zijn dat ik dit medicijn heb gekregen, want heel veel van mijn lieve lotgenoten met de dubbele deltaF508 (grootste deel van de patiënten met CF) hebben deze kans nog niet gekregen helaas! Dit terwijl het medicijn voor veel mensen echt een groot verschil in kwaliteit van leven kan maken. Speciaal voor mensen die geen tijd hebben om te wachten, die nog grote vooruitgang kunnen boeken en stabiliteit kunnen behouden is dit middel heel belangrijk!
Hoewel het medicijn in Amerika dus al bijna 1,5 jaar op de markt is, is het tot op heden nog niet op de Nederlandse markt en dit komt alleen maar door gezeur over geld, zoals altijd. Ik heb de 'mazzel' dat ik zo'n schrijnend geval ben (met een longfunctie onder de 40%) dat ik mee mag doen aan het compassionate use program van de makers van dit medicijn, de fabrikant Vertex. Ik krijg de Orkambi dus vanwege hun goodwill. In feite heeft dit bedrijf dus mijn leven gered.. Het middel is enorm duur en de werking is niet bij iedereen gegarandeerd, maar wel bewezen effectief! Over de prijs (360.000 euro per patiënt per jaar) is nu dus discussie ontstaan bij het zorginstituut, de zorgverzekeringen en de minister. Maar HALLO wat is geld als je er mensenlevens mee kan redden? Daarnaast bespaart het medicijn ook een heleboel geld als je kijkt naar de daling van het aantal opvlammingen van infecties (40%). Dit betekent minder ziekenhuisopnames, medicijnkosten etc. voor de zorgverzekeringen!
Ik vind dat iedereen in de doelgroep het recht heeft dit medicijn te proberen en een kans verdiend op een kwalitatief beter leven! Mocht het bij iemand niet werken, kan degene er altijd weer mee stoppen, maar dan heb je in ieder geval de kans gekregen om het te proberen. Dit medicijn is namelijk het eerste medicijn wat echt de oorzaak van CF aanpakt en wel degelijk een groot verschil kan maken. Bijvoorbeeld bij lotgenote Irène, die nu zoveel meer kwaliteit van leven heeft.
Berichtgeving van de NCFS omtrent de vergoeding en goedkeuring van Orkambi
Dossier Orkambi terug naar Zorginstituut voor nieuw advies
16-08-2016
De fabrikant van Orkambi dient eind augustus een nieuw dossier in bij het Zorginstituut Nederland. Ondertussen overweegt het Zorginstituut of door het meten van het individueel effect van medicijnen, in de toekomst medicijnen sneller beschikbaar kunnen komen voor mensen die er baat bij hebben.
Nieuw advies Zorginstituut
Het Zorginstituut bracht eind mei een negatief advies uit over opname van Orkambi in het verzekerde zorgpakket, maar de minister nam nog geen besluit hierover. Ze heeft de fabrikant en het Zorginstituut gezegd weer met elkaar om de tafel te gaan zitten. De fabrikant dient een nieuw dossier in over Orkambi met aangepaste gegevens en berekeningen. In november volgt op basis van het nieuwe dossier een nieuw advies over vergoeding aan de minister.
De NCFS vindt het frustrerend dat het traject zo lang duurt, maar is blij dat de minister het negatieve advies van ZiN niet in eerste instantie heeft overgenomen. De NCFS heeft zich volop ingezet om het besluit te beïnvloeden en heeft voortdurend overlegd met alle betrokken partijen. De positieve effecten van Orkambi op het leven van mensen met CF zijn daarbij uitgebreid toegelicht. We benadrukken tevens de urgentie van vergoeding van dit medicijn voor mensen met CF.
Individueel effect Orkambi
Een van de vragen van het Zorginstituut is of het mogelijk is om het individuele effect van Orkambi te evalueren bij alle mensen met Cystic Fibrosis van 12 jaar en ouder met een dubbele F508del-mutatie. Uit onderzoek tot nu toe bleek dat Orkambi bij een deel van de mensen geen effect zal hebben. Het Zorginstituut vraagt zich af of organoids (minidarmpjes) verantwoord kunnen worden gebruikt om van tevoren patiënten te selecteren voor nieuwe medicijnen in de nabije toekomst. Hierdoor kunnen in de toekomst medicijnen sneller beschikbaar komen voor mensen die er baat bij hebben.
Vragen over besluitvorming Orkambi
Het evalueren van individueel effect van Orkambi en de trage besluitvorming, riep bij verschillende mensen vragen op. De NCFS snapt dat heel goed en wil er graag op antwoorden:
- Waarom duurt het zo lang?De huidige systematiek van de Nederlandse gezondheidszorg laat een snellere toelating helaas niet toe. De NCFS vindt dit frustrerend en doet er alles aan om in overleg met alle betrokkenen deze wachttijd zo kort mogelijk te maken. De NCFS heeft de overtuiging dat een constructief overleg met alle betrokkenen op dit moment het beste uitzicht biedt op vergoeding.
- Wie besluit over de vergoeding van Orkambi?
De minister van VWS besluit over vergoeding van Orkambi. Zij heeft het Zorginstituut opgeroepen om haar een nieuw advies te geven op basis van aanvullende benodigde feiten die moeten worden aangeleverd door de fabrikant (Vertex). Het Zorginstituut verwacht in november een nieuw advies aan de minister te kunnen geven.
- Wat is de rol van de Zorgverzekeraars?
De zorgverzekeraars spelen in dit stadium geen rol bij de beoordeling over de vergoeding van Orkambi. Wanneer de minister besluit tot vergoeding zullen de zorgverzekeraars dit over (moeten) nemen.
- Wie komen voor Orkambi in aanmerking?
De huidige indicatie voor Orkambi is: alle mensen met een dubbele F508del mutatie van 12 jaar en ouder.
- Waarom individuele effecten van Orkambi meten?
Uit onderzoek met Orkambi tot nu toe is bekend dat het bij een (klein) gedeelte van de patiënten geen effect heeft. De criteria daarbij zijn bijvoorbeeld longfunctie (ook gelijk blijven is winst!), gewicht, het aantal infecties dat iemand met CF doormaakt, een zweettest én de ervaring van de patiënt, die met bepaalde vragenlijsten (CFQ-R) wordt gemeten. Met deze criteria kan voor iedereen worden bepaald of Orkambi werkt of niet. Het zou enorm helpen wanneer vooraf kan worden voorspeld of iemand baat zal hebben van Orkambi of niet. Onderzoek zou moeten uitwijzen hoe secuur de minidarmpjes zijn in het wel of niet voorspellen van de reactie op Orkambi.
De resultaten van dergelijk onderzoek kunnen enorm helpen om bij de toekomstige nieuwe medicijnen, ook voor mensen met een dubbele F508del mutatie, te voorspellen wie op welke combinatie het beste zal reageren. Hierdoor kan iedereen de individueel best werkende medicijnen krijgen en hoeven andere niet effectieve middelen ook niet te worden geprobeerd. Dit geeft een besparing aan lasten en aan kosten.
De benodigde periode om het effect van Orkambi te evalueren en de exacte criteria daarvoor, worden door het Zorginstituut bestudeerd. De NCFS hecht sterk aan de ervaringen van patiënten en vindt het essentieel dat die in de criteria worden opgenomen.
Dit zijn enkele van de vragen die de NCFS via sociale media ontving:
- ‘Maar zolang die minidarmpjes nog niet 100% waterdicht zijn, geef je de verzekeraars wel een heel gevaarlijke tool’Dat klopt. De NCFS wil er absoluut zeker van zijn dat de minidarmpjes niemand uitsluiten die baat zou kunnen hebben bij Orkambi. Daarom is er ook eerst onderzoek nodig om te weten bij welke 'afkapwaarden' de voorspelling 'veilig' is. De andere kant is dat het behandelen van mensen die geen effect hebben alleen maar onveilig is. Mogelijk hebben ze wel last van de bijwerkingen en bovendien brengt zo'n behandeling onnodige kosten met zich mee. En dat remt weer de toelating van andere medicijnen die wél effectief zijn.
- ‘Dan had ik volgens mijn sputumkweken ook geen Ciprox mogen gebruiken, terwijl dat wel werkt!’Dat klopt ook. Daarom zal ook eerst onderzoek moeten worden gedaan waarbij alle patiënten behandeld worden en kan pas achteraf bekeken worden of de minidarmpjes goed voorspellen. Op dit moment kan niemand op basis van minidarmpjes behandeling met medicijnen worden ontzegd.
- ‘Wat te doen met de mensen die een half jaar alleen maar bijwerkingen hebben en dat het dan pas begint te werken? Dan neem je ze toch iets af?’Dat is niet waarschijnlijk. Medicijnen die de functie van CFTR verbeteren reageren binnen uren tot een paar dagen. Zo zal bijvoorbeeld vrij snel een effect op de zweettest worden gezien. Andere dingen (zoals verbetering van longfunctie of vermindering van luchtweginfecties) kunnen soms meer tijd vragen om duidelijk te worden. Maar wanneer het echt maanden duurt voordat er maar iets merkbaars gebeurt, dan vraagt het Zorginstituut zich af of het effect wel opweegt tegen de hoge kosten van de behandeling. Dan kan er wellicht beter gekozen worden voor goedkopere behandelingen met een beter effect.
Orkambi in VS goedgekeurd voor kinderen van 6 tot 12 jaar
29-09-2016
De Amerikaanse FDA heeft goedkeuring verleend aan
de registratie van Orkambi voor kinderen met CF van 6 tot en met 11 jaar met
een dubbele F508del-mutatie. Een vergelijkbare aanvraag voor deze uitbreiding
van de leeftijdsgroep wordt naar verwachting in de eerste helft van 2017
ingediend bij de Europese Autoriteit (EMA).
Eind 2016 worden de resultaten verwacht van een
Amerikaanse fase-3-studie met kinderen in deze leeftijdsgroep, waarbij het
effect op longfunctie een belangrijke evaluatiemaat is.
Als de vergoeding van Orkambi voor mensen vanaf 12 jaar is geregeld, kan
uitbreiding naar de jongere leeftijdsgroep niet lang daarna volgen als Europese
registratie daarvoor ook geregeld is.
